Çalışma Alanları
Patates Depolama Çözümleri
Patates depolarına kötü giren ürün iyi çıkamaz ancak iyi giren ürünlerinizi, en düşük fire garantisi ve düşük enerji tüketimine sahip özel proses yazılımına sahip sistemle yönettiğimiz soğutma ve depolama çözümlerimizle yüksek ürün kalitesi almanızı taahhüt ediyoruz.Patates yumruları yüksek oranda (%75-80) su içermenin yanında canlı bir organizma olup solunum yapmaktadır. Solunum için gerekli olan enerjinin temini amacıyla yumrularda bulunan nişasta indirgenerek glikoza dönüştürülmektedir. Hem buharlaşma ile su kaybının hem de solunumla nişasta kaybının azaltılması açısından depo sıcaklığının düşük tutulması gereklidir.
Yapılan çalışmalar 25°C sıcaklıkta depolanan patateslerin depo ömrü en fazla 2-3 ay iken 4°C sıcaklıkta depolanan patateslerde depo ömrünün 6-8 aya kadar çıkabildiğini göstermektedir. Sıcaklık yükseldikçe, yumrularda fizyolojik yaşlanma hızlanarak filizlenmenin erken başlamasına neden olacaktır. Yüksek sıcaklıkta, solunumun hızlanması ve su kaybının artması nedeniyle, yumruların ağırlık kayıpları da artmaktadır. Bununla birlikte depo sıcaklığının düşmesi, yumrularda solunumda kullanılmak üzere oluşan indirgen şekerin (glikoz) birikmesine neden olmaktadır. Yumru içerisindeki yüksek indirgen şeker miktarı, kızartma sırasında yanarak kızartmanın (cips, parmak patates) koyu renkli olmasına neden olur. Ayrıca bu şekerlerin kızartma sırasında yüksek sıcaklığa maruz kalması ile akrilamit adı verilen kanserojen bir madde oluşmaktadır. Bu nedenle kızartmalık patateslerin çok düşük sıcaklıkta depolanması uygun değildir.
Yapılan çalışmalar patates yumrularında şeker birikimi olmaması için en uygun depo sıcaklığının 8-10°C civarında olduğunu göstermiştir. Ancak bu sıcaklıklarda buharlaşma ile bir miktar su kaybı, ayrıca 8-10°C’de sürgün gelişimi başladığı için filizlenme daha erken olmaktadır. Bu nedenle yemeklik patatesler biraz daha düşük (5-7°C) sıcaklıkta depolanabilir. Donuk ürünlerin (parmak patates, elma dilimi vb.) üretim sürecinde ön haşlama (blanching) adı verilen bir süreçle enzimatik faaliyet durdurulduğundan yüksek indirgen şekerin olumsuz etkisi nispeten bertaraf edilebilmektedir. Ancak cips üretiminde ön haşlama yapılamamaktadır. Bu nedenle donuk üretime yönelik patatesler, cipslik olanlara göre biraz daha düşük (6-8°C) sıcaklıkta depolanabilir. Deponun sadece sıcaklığının kontrol edilmesi yeterli değildir. Depo atmosferinin nem içeriği, yumrulardan düşük olduğunda, yumruda dışarıya doğru buharlaşmayla su kaybı artacaktır. Bu nedenle patates deposunda nispi nemin yumrunun su içeriğinden daha yüksek (>%90) olması gerekmektedir.
Yumrular solunum yaparken CO2 ve bir miktar ısı açığa çıkmaktadır. Çok miktarda patatesin tutulduğu (özellikle yığın hâlinde) depolarda, CO2 birikiminin önlenmesi, yeterli oksijen sağlanması ve oluşan ısının uzaklaştırılması açısından mutlaka havalandırma yapılması gerekmektedir. Bu amaçla yığın hâlinde depolanan patatesler doğrudan zemin üzerine dökülmemeli, patateslerin altlarına havalandırma kanalları yapılmalıdır. Patateslerin kasalar içerisinde veya çuvallarda depolanması daha iyi havalanma imkânı sağlamaktadır. Havalandırmanın çok hızlı ve sürekli yapılması ise yumru çevresinin hızlı kurumasına neden olarak ağırlık kaybını arttıracaktır. Hastalıklı ve yaralanmış patateslerin depoya alınmadan önce seçilerek atılması, depoda hastalık yayılımını azaltacaktır.
Görüldüğü gibi patates depolanmasında dikkate alınması gereken en önemli konular depo sıcaklığı, depo nemi, havalanmanın kontrol edilmesi ve hastalık-zararlı kontrolüdür.
Tohumluk patates depolaması, tüketime yönelik yemeklik ve sanayilik patates depolamasından farklılık göstermektedir. Burada temel amaç, tohumluk yumruları gelecek dikim zamanına kadar uygun koşullarda muhafaza etmektir. Bu açıdan tohumluk patates depolamasında;
- Tohumluk yumruların fizyolojik yaşlanmasının doğru yönetilmesi,
- Hastalık ve zararlıların bulaşmasının/yayılmasının önlenmesi,
- Ağırlık kayıplarının azaltılması,
- Yaralanma ve çürümelerin önlenmesi hedeflenmektedir.
Tohumlukların Depoya Alınması ve Depolama Şekilleri
Tarladan hasat edilen tohumluk patatesler depoya alındığında önce 15°C sıcaklıkta 7-10 gün süreli bir kurutma ve kürleme işlemi uygulanmalıdır. Bu sayede tohumluk yumrularda kabuk oluşumunun ve depoya dayanımının arttırılması sağlanmaktadır. Bu dönem sonunda depo sıcaklığının günlük 0,5-1.0°C azaltılarak kademeli olarak nihai depo sıcaklığına düşürülmesi gerekir. Tohumluk patatesler için en ideal depo sıcaklığı 2-4°C arasındadır.
Sıcaklığın bu derecelere aniden düşürülmesi, yumrularda fizyolojik dengenin bozulmasına neden olarak zararlanmalara neden olabilir. Aynı şekilde tohumluklar dikim için depodan çıkarılacağında da birden çıkarılmaması, depo sıcaklığının kademeli olarak 12-15°C’ye çıkarılması gerekmektedir. Tohumluk patatesler; depoda yığın hâlinde, küçük (50 kg) çuval içerisinde, büyük çuvallarda (big bag), plastik veya ahşap kasalarda depolanabilir. Yığın hâlinde depolama hem maliyetin düşük olması hem de depo alanının daha etkin kullanımı açısından avantajlıdır. Ancak yığın yüksekliğinin 3-4 metreyi geçmemesi gerekir. Aksi takdirde hem yumrular yeterince havalandırılamayacak hem de alttaki yumrularda ezilme vb. zararlanmalar oluşacaktır. Yığın hâlinde depolamada, patatesleri koymadan önce zeminin üstüne havalandırma kanallarının yerleştirilmesi gerekir.
Çuvalla depolamada da aynı şekilde çuvalların üst üste çok fazla dizilmemesi, en fazla 3-4 m yüksekliğe kadar dizilmesi uygun olacaktır. Ayrıca çuvalların arasına belirli aralıklarla boşluklar bırakılması, havalandırma açısından gereklidir. Tohum depolamasında en iyi yöntem tahta veya plastik tohum kasaları içerisinde depolamadır. Bu kasalar genelde 750-1.250 kg arasında tohumluk yumru almaktadır. Bu kasalar, deponun yüksekliğine bağlı olarak 5-6 kata kadar üst üste konulabilmektedir. Kasaların depo içerisine yerleştirilmesinde, havalandırmanın engellememesine, iş makinesinin çalışma kolaylığına dikkat edilmelidir. Karanlıkta sürgün büyümesi daha hızlı olmakta, sürgünler beyaz ve cılız kalmaktadır. Ortama bir miktar ışık girmesi sürgün gelişimini yavaşlatıp oluşan sürgünlerin daha kalın ve sağlıklı olmasını sağlamaktadır. Bu nedenle, özellikle sürgün oluşumu erken başlamışsa dikim zamanına yakın dönemde tohumluk deposunda loş ışık uygulanması, sürgünlerin daha kısa ve canlı olmasını sağlayacaktır.